نویسنده: ابراهیم کامران پور
۱. بیداری پس از خواب:
که در آیات مربوط به اصحاب کهف به آن پرداخته شد. عدهای از مشرکان در عصر پیامبر ﷺ از زنده شدن دوباره انسان با همین جسم خاکی تعجب کرده و حتی گوینده این سخن را دیوانه و یا افترا زننده به خدا میشمردند: « أَفْتَرَى عَلَى اللهِ كَذِباً أَمْ بِهِ جنه». قرآن مجید با بیان داستان بیدار کردن اصحاب کهف پس از آن خواب طولانی، صحنهای از معاد را برای آنها به تصویر کشید.
۲. حیات و مرگ گیاهان:
« وَتَرَى الْأَرْضَ هَامِدَةً فَإِذَا أَنزَلْنَا عَلَيْهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ وَأَنْبَتَتْ مِن كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ ». (الحج/٥)
ترجمه: (زمین را( در فصل زمستان) خشک و مرده میبینی، اما هنگامی که آب باران برآن فرو میفرستیم، به جنبش در میآید و رویش میکند و از هرنوع گیاهان بهجت انگیز میرویاند).
در ادامه، میفرماید: « ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّهُ يُحْيِ الْمَوْتَى وَأَنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ. وَأَنَّ السَّاعَةَ ءَاتِيَةٌ لَّا رَيْبَ فِيهَا وَأَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَن فِي الْقُبُورِ». (الحج ٦-٧)
ترجمه: (این به خاطر آن است که (بدانید) خداوند حق است و اوست که مردگان را زنده میکند و بر هر چیزی تواناست؛ و این که رستاخیز آمدنی است و شکی در آن نیست؛ و خداوند تمام کسانی را که در قبرها هستند زنده میکند).
چه تفاوتی میان مرگ و حیات در عالم گیاهان و درختان که در آیات بالا به آن اشاره شده، با زندگی و مرگ در عالم انسانهاست؟ انسانی که هر ساله مرگ و حیات مجدد گیاهان و درختان را مشاهده می کند و اگر (مثلاً) شصت سال عمر کند شصت بار شاهد این صحنه مرگ و حیات نوهست، چه طور آن را انکار میکند و به طرفداران آن نسبت جنون و كذب میدهد؟ چشمان خود را باز کند و قدرت بی نهایت خداوند و نمونه های عینی صحنههای قیامت را تماشا نماید. از عجایب خلقت که قرآن مجید به آن اشاره میکند، اینکه خداوند متعال از یک زمین و یک آب و یک هوا انواع گیاهان و درختان با خواص و میوههای گوناگون می آفریند. امروز دانشمندان چند هزار گیاه دارویی کشف کرده اند که هر کدام ترکیبات مختلف دارویی دارد و همه اینها از آب و هوا و زمین واحد است. در ریشه هر یک از این گیاهان آزمایشگاه عجیبی وجود دارد که دارویی با خاصیت ویژه تحویل میدهد.
۳. تکامل جنین در شکم مادر:
یکی از راههای اثبات معاد استناد به مراحل مختلف رشد جنین در شکم مادر است که در آیات متعددی از قرآن مجید به چشم میخورد: « يَأَيُّهَا النَّاسُ إِن كُنتُمْ فِي رَيْبٍ مِّنَ الْبَعْثِ فَإِنَّا خَلَقْنَكُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِن مُّضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَغَيْرِ مُخَلَّقَةٍ لِنُبَيِّنَ لَكُمْ وَنُقِرُّ فِي الْأَرْحَامِ مَا نَشَاءُ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى ثُمَّ تُخْرِجُكُمْ طِفْلًا». (الحج /٥)
ترجمه: (ای مردم! اگر در رستاخیز شکی دارید، (به این نکته توجه کنید که): ما شما را از خاک آفریدیم، سپس از نطفه و بعد از خون بسته شده، سپس از “مضغه” چیزی شبیه گوشت جویدهشده، که بعضی دارای شکل و خلقت است و بعضی بدون شکل. تا برای شما روشن سازیم (که بر هر چیز قادریم)؛ و جنینهایی را که بخواهیم تا مدت معینی در رحم (مادران) نگاه میداریم (و آن چه را بخواهیم ساقط میکنیم) بعد شما را به صورت طفلی بیرون میآوریم).
ای انسان! تو در شکم مادر هر روز رستاخیزی داشتهای حال چگونه منکر معادی؟ اگر کتابهایی که درباره خلقت انسان در شکم مادر و حالات جنین نوشته شده مطالعه کنید، از قدرت و عظمت پروردگار حیران میشوید. آری! اگر در رستاخیز انسان تردید دارید در آفرینش جنین مطالعه کنید.
۴. هم چون آفرینش اولیه:
عربی بیابان گرد که قطعه استخوان پوسیده انسانی را در دست داشت خدمت حضرت رسول الله ﷺ رسید و آن را با دستان خود خرد کرد و بر روی خاک ریخت و سپس خطاب به حضرت رسول عرض کرد: ای محمّد! این استخوان خاک شده چگونه دوباره به حالت اول بازگشته و بر آن گوشت روییده و بقیه اعضای بدن انسان تشکیل گردیده و انسان آفریده میشود؟ قرآن مجید در پاسخ وی میفرماید: « وَضَرَبَ لَنَا مَثَلًا وَنَسِيَ خَلْقَهُ قَالَ مَن يُحْيِ الْعِظَمَ وَهِيَ رَمِيمٌ . قُلْ يُحْيِيهَا الَّذِي أَنشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بِكُلِّ خَلْقٍ عَلِيمٌ ». (يس ۷۸ – ۷۹)
ترجمه: (و برای ما مثالی زد و آفرینش خود را فراموش کرد و گفت: چه کسی این استخوانها را زنده میکند در حالی که پوسیده است؟! بگو: همان کسی آن را زنده میکند که نخستین بار آن را آفرید و او نسبت به هرمخلوقی داناست.)
ای انسان! مگر روز اول چه بودی؟ خداوند پدر و مادرت حضرت آدم و حوا را از خاک آفرید. حال اگر بمیری و تبدیل به خاک شوی و خداوند بخواهد دوباره تو را از خاک بیافریند، آیا کار مشکلی است؟
دانشمندان معتقدند کره خاکی ما در گذشته بسیار دور از خورشید جدا شده و گازهای فراوانی اطراف آن را گرفته بود. کم کم آن گازها تبدیل به آب شد و هم چون بارانهای سیلابی بر روی زمین بارید، به گونهای که تمام سطح آن را فرا گرفت سپس تدریجاً آب تا درگودیهای زمین فرو رفت و دریاها و دریاچه ها تشکیل شد در پی آن رد پای انسان و دیگر موجودات زنده بر روی خشکیها و داخل آبهای کره زمین پیدا شد. آری تمام موجودات زنده از همین خاک آفریده شده اند و خداوند میتواند دوباره آنها را از خاک بیافریند؛ بنا براین، آفرینش اولیه ات را فراموش مکن و منکر جهان پس از مرگ مشو.
۵. خلقت آسمان و زمین:
خدا در قرآن راه دیگر اثبات معاد را چنین معرفی می کند: « أَوَ لَيْسَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضَ بِقَـٰدِرٍ عَلَى أَن يَخْلُقَ مِثْلَهُمْ بَلَى وَهُوَ الْخَلَّاقُ الْعَلِيمُ ». (يس ۸۱)
ترجمه: (آیا کسی که آسمانها و زمین را آفرید، قادر نیست همانند آنان را بیافریند؟! آری (میتواند) و او آفریدگار آگاه است.)
خداوندی که قادر بر آفرینش آسمانهای گوناگون و زمین وسیع و گسترده با تمام مخلوقات آن است، خداوندی کهکشانهای فراوان با ستارههای بیشمار آن را آفریده، آیا نمیتواند انسانهای خاک شده را مجدداً بیافریند؟!
٦. رستاخیز تابش آفتاب:
خدا در قرآن می فرماید: « الَّذِي جَعَلَ لَكُم مِّنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ نَارًا فَإِذَا أَنتُم مِّنْهُ تُوقِدُونَ . (يس ۸۰)
ترجمه: (همان کسی که برای شما از درخت سبز، آتش آفرید و شما به وسیله آن، آتش میافروزید).
این آیه شریفه تفسیر پیچیدهای دارد که به زبان بسیارساده به شرح زیراست: درخت تا وقتی خشک میشود مردم آن را قطعه قطعه می کنند و آتش میزنند و از حرارت آن استفاده میکنند. این آتش از کجاست؟ چه کسی این آتش را در چوب ذخیره کرده است؟ دانشمندان معتقدند: این آتش حاصل گرمای آفتابی است که چندین سال در زمانی که آن درخت زنده و سرسبزبود، ذخیره کرده است، حال اگر گرمای آفتاب در چند لحظه تبدیل به آتش شعله وری میشود درحقیقت این آتش معاد و رستاخیز آن حرارت آفتاب است. در ظاهر تابش چندین ساله آفتـاب بــر این درخت نابود نشده، بلکه در واقع ذخیره گردیده و اکنون برگشته و لحظه معاد و رستاخیز آن است. اگر خداوند قدرت دارد حتی حرارت خورشید را روزی بازگرداند و تبدیل به آتش کند، استخوانهای پوسیده بشر را نیز میتواند به حالت قبل بازگردانده و آن را تبدیل به انسان کند.
خلاصه اینکه قرآن مجید از شش راه برای اثبات معاد بهره گرفته و پیام تمام این طرق شش گانه این است که هیچ چیز در این عالم معدوم نمیشود. تمام اعمال و رفتار و گفتار ما در فضای اطراف ما هست و روزی صدا و تصویر آن را برای ما خواهند گذاشت. در گذشته بیان این مسئله با حیرت و تعجب شنوندگان همراه بود، اما امروزه که امکان ضبط صدها ساعت سخنرانی در یک سی دی وجود دارد باور این مسئله راحت تر شده است. آری روزی اعضای بدن و حتی پوست ما صدا و تصویر اعمالمان را به نمایش میگذارد و هنگامی که صاحبش به او اعتراض میکند که چرا مرا رسوا میکنی؟ پاسخ میدهد: این امر و اراده خداست و به دستور او چنین میکنم! از رسوایی بزرگ در آن روز بترسیم و با مراقبت از گفتار و کردار، جلوی آن رسوایی را بگیریم.
منبع: کتاب اثبات معاد و پاسخ به شبهات