مشکل نماز در دوران نوجوانی
تألیف: دکتر یاسر نصر
ترجمه: ایوب پوزش
مشکل نماز در خانوادهی افرادی که پایبند برنامههای اسلامی هستند، وجود دارد. بسیاری از مردم میگویند: خدا به ما توفیق داده نماز میخوانیم؛ اما فرزندانمان مثل ما نیستند.
داستان مادری را بازگو میکنیم تا ببینیم چگونه این مشکل را با فرزند چهارده سالهی خود حل کرده است.
مادری میگوید: تلاش زیادی کردم تا فرزندم نمازش را یر وقت بخواند؛ اما او جواب نمیداد. سعی کردم او را به مجالس سخنرانی دینی ببرم، اما متوجه شدم دوری میکند، احساس کردم از درک و شناخت اسلام و احکام آن میترسد و جرأت ندارد حجاب را رعایت کند.
مادر میپرسد، چگونه او را قانع کنم نماز بخواند و به سخنرانی در مورد مسائل دینی گوش فرا دهد. بدون این که احساس کند او را وادار میکنم؟ چگونه او را قانع کنم که حجاب را رعایت کند؟ چگونه او را به محیط ایمانی نزدیک کنم؟ البته همسرم هم پایبند انجام نماز و اخلاق است؛ اما اغلب آن را به تأخیر میاندازد. با خود اندیشیدم که چگونه میتوانم ضرورت عدم تأخیر نماز را به فرزندم بفهمانم، بدون این که موجب ناراحتی همسرم شوم؟
این مشکلی است که عدهای راهحلهای زیادی برای آن دارند که اغلب آنها اشتباه است.
این خانوم تلاش خستگی ناپذیری انجام داد و از وسایل زیادی کمک گرفت تا فرزندش را به خدا نزدیک کند و نمازش را مرتب بخواند.
فکر کنم همهی راهحلها اشتباه هستند، مگر چند مورد؛ چون هیچ کدام به دنبال اسباب نیستند. بلکه همه در تلاشند مشکل را به صورت سطحی حل نمایند نه ریشهای و اساسی.
بنابراین هنگام بروز مشکل میان شما و فرزندانتان، باید به این بیاندیشید که چگونه آن را برطرف کنید. برای این کار سه چیز را مد نظر داشته باشید:
- مشکل را مشخص کنید که چیست؟ آیا مشکل این است که فرزندم نمیخواهد نماز بخواند؟ یا این که فرزندم، به صورت مطلق نماز را انکار میکند؟ مشکل این کودک نماز مرتب و سر وقت نیست، بلکه نماز نمیخواند.
- والدین باید بدانند که این مشکل به تدریج و با گامهای عملی برطرف میشود نه با دستور و فرمان. بعضی از والدین مرتب به فرزند خود میگویند: این کار را بکن و این کار را نکن
این رفتار به درد این مقطع سنی نمیخورد؛ بلکه باید از گفتوگو، توجیه، راهنمایی و جلب اعتماد او استفاده کرد.
- باید برای هر گامی که مشخص کردهاید تا بردارید، زمان مشخصی تعیین کنید. برای این که این مشکل را با هم حل کنیم، باید ابتدا بپرسیم: مشکل کجاست؟
عدهای میگویند: مشکل در وابستگی و صمیمیت است و دختر بعد از آن فوراً نماز میخواند؛ اما فکر میکنم این کار اشتباه است؛ چون دختر فقط روز اول و دوم نماز میخواند؛ سپس آثار لجبازی و عناد در درس و … ظاهر میشود و مادر دچار مشکلات زیادی جهت حل این مشکل میگردد.
دیگری میگوید: مشکل نماز نخواندن کودک نیست؛ بلکه مشکل پدر و مادر است که نتوانستهاند فرزندانشان را بر معانی و اهمیت نماز تربیت کنند.
فرد دیگری میگوید: مشکل در در اطرافیان اوست که نمیتوانند مفاهیم نماز را به دختر یاد دهند.
بعضی میگویند: دوستان بد بر او تأثیر میگذارند و بچهها را بعد از این که به نماز عادت کردند از مسیر منحرف میکنند و تغییر میدهند.
عدهای میگویند: مشکل در پدر و مادر است؛ چون پایبند نماز نیستند. ابتدا باید بدانیم مشکل این دختر از کجا ناشی شده است. مشکل حقیقی در نماز نیست؛ چون اگر از هر جوان ۱۳ و ۱۴ ساله سؤال کنی آیا نماز نخواندن حلال است یا حرام؟ فوراً جواب میدهد: حرام است و بر ما فرض است نماز بخوانیم.
مشکل در نماز نخواندن نیست؛ بلکه مشکل حقیقی که اغلب موجب ترک نماز، لجبازی، پرخاشگری و بلند کردن صدا میشود، ناشی از عدم درک اولویتها و مشخص نکردن اهداف به خاطر بیاعتمادی است.
مشکل در رابطه ما والدین با فرزندانمان است. این جا مشکل میان پدر و مادر با دخترشان است. مادر، نماز را محور اصلی توزین شخصیت دخترش قرار داده است، در حالی که این دختر شاید در بسیاری از امور خوب باشد و تنها در نماز کوتاهی میکند و این نماز نخواندن لکهی ننگی بر پیشانی او شده است.
هرگاه دختر کاری انجام میدهد بیاعتباری و بیاهمیتی نسبت به خود را در چشم مادرش میبیند تا این که رابطهی آنها به هم میخورد و مادر و دختر از هم دور میشوند. به جایی میرسند که دختر میگوید: والدینم چنان با من رفتار میکنند که انگار به تمام معنا انسان بدی هستم. آنان تنها از من انتظار دارند نماز بخوانم. اگر نماز خوان شوم خوشاخلاق و خوب هستم و در غیر این صورت بد هستم. وقتی مادرم مرا بد میبیند، من هم او را بد میبینم. این جاست که عناد، پرخاشگری و مشاجرهی میان دختر و مادر شروع میشود.
راه حل این است که مادر با دختر خود صحبت کند و از مشکلات او باخبر شود. مادر باید بداند که راهنمایی به سوی راه راست و بازداشتن از اشتباه زمان زیادی میبرد. والدین به ویژه آنها که پایبند هستند، باید شکل صحیح دین را به فرزند خود نشان دهند.
متأسفانه رفتار ما در داخل و خارج از منزل متفاوت است. بیرون از منزل کارها را منظم و مرتب انجام میدهیم؛ اما در منزل رفتار متفاوتی داریم، علیرغم این که نماز میخوانیم، روزه میگیریم، در جلسات علمی شرکت میکنیم و مردم را در مورد انجام کار درست و دوری از اشتباه، راهنمایی مینماییم.
راستی مشکل کجاست؟
مشکل در فرزندانمان نیست، بلکه به خاطر سستی در تعامل با مشکلات و مشخص کردن آنهاست. این مادر برای برطرف کردن مشکل باید رابطهی خوبی با فرزنداش داشته باشد و همراه او بیرون برود، به آرامی با او صحبت کند، به رفتارهای مثبت او نگاه کند. این دختر بعد از یک درمان مناسب مادر، نمازهایش را مرتب میخواند.
منبع: کتاب چگونه با نوجوانان رفتار کنیم