نویسنده: خالد کوهی نژاد
پرسش:
سلام
می خواستم در مورد دو رکعت سنت قبلیه نماز صبح بیشتر بدانم، برای مثال اینکه چه فضلیتی دارد و چگونه خوانده می شودو….؟
پاسخ:
علیکم السلام و رحمة الله و برکاته
با تشکر از شما بابت انتخاب تابش برای پاسخگویی به سوال تان، در جواب خدمت شما عرض می کنیم:
مقدمه:
دو رکعت نماز سنت قبلیه که پیش از ادای نماز فرض صبح خوانده می شود.از اهمیت بالایی در نصوص دینی ما برخوردار است.
و این قاعده را همیشه باید مورد توجه قرار داد.( به همان اندازه که دین به مسئله ای اهمیت می دهد ما دینداران هم باید به همان اندازه برای آن مسئله اهمیت قائل باشیم.)
فضيلت:
براي اينكه ارزش این سنت را بهتر درک کنیم، و در عرصه عمل استمرار و استقامت بیشتری داشته باشیم. لازم است فضیلت آن را بدانیم و به آن فکر کنیم و چه اهمیتی بالاتر از اینکه رسول الله صلی الله علیه وسلم هم در عمل و هم در قول بر این کار تاکید داشته اند. این تاکید را در دو حدیث که در ادامه ذکر شده است می بینیم.
۱-حدیث: عن عائشة رضی الله عنها قالت: لم يكن رسول الله صلى الله عليه وسلم على شيءمن النوافل أشد معاهدة من الركعتين قبل الصبح
ترجمه: از عایشه رضی الله عنها نقل است که رسول الله بر هیچ کدام از سنت ها به اندازه دو رکعت قبلیه صبح استمرار نداشتند. روایت بخاری
۲- حدیث: عن عائشة أن النبي صلی الله عليه وسلم قال: ركعتا الفجر خير من الدنيا وما فيها.
ترجمه: از عایشه رضی الله عنها روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: دو رکعت نماز سنت قبلیه صبح از دنیا و آنچه در آن است بهتر است.روایت مسلم
اهمیت پیروی از روش رسول الله صلی الله علیه وسلم
همیشه یادمان باشد، در انجام عبادت ها مهترین کار پیروی از روش رسول الله صلی الله علیه وسلم می باشد.چرا که ایشان توضیح دهنده اصلی دین اسلام هستند و همچنین از ایشان در قران به عنوان الگوی حسنه برای مومنین یاد شده است.(لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ.) ۲۱ احزاب.
پس بهتر است در انجام عبادات بجای اینکه از خود طرحی بریزیم، ابتدا بنگریم الگوی ما، آن عبادت را چگونه انجام داده است.
روش رسول الله صلی الله علیه وسلم در خواندن دو رکعت قبلیه:
۱-کوتاه خواندن:
ایشان نماز سنت قبلیه صبح را بسیار کوتاه می خواندند و این را از روایات متفاوتی دریافته ایم. برای مثال روایتی از نزدیک ترین افراد به ایشان ، می آوریم.
حدیث: عن حفصة رضی الله عنها قالت: كان رسول الله صلى الله عليه وسلم يصلي ركعتي الفجر قبل الصبح في بيتي يخففهما جداً. قال نافع وكان عبد الله _يعني ابن عمر_ يخففهما كذلك.
ترجمه: از حفصه رضی الله عنها روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم دو رکعت قبلیه نماز صبح را، بسیار کوتاه و مختصر در خانه من خواندند . روایت بخاری
۲- سوره ها و آیه هایی که رسول الله صلی الله علیه وسلم در دو رکعت سنت قبلیه صبح قرائت نموده اند:
مطابق احادیث موجود ایشان سوره ی اخلاص، سوره ی کافرون، سوره ی بقره آیه ۱۳۶و سوره ی آل عمران آیه۶۴ و ۵۲ را در دو رکعت سنت مذکور خوانده و یا به آنها توصیه نموده اند. که برای نمومه چهار حدیث را ذکر کرده ایم.
حدیث: عن عائشة رضی الله عنها أن النبي صلى الله عليه وسلم كان يقول: نعم السورتان هما يقرأبهما في الركعتين قبل الفجر: (قل يأيها الكافرون) و (قل هو الله أحد).
ترجمه: از عایشه رضی الله عنها روایت است که رسول الله صلی الله عیله وسلم فرموده است : بهترین سوره هایی که در دو رکعت سنت صبح خوانده می شوند ( قل ا ایها الکافرون) و ( قل هو الله احد) هستند. روایت احمد و ابن ماجه
حدیث: عن عائشة رضي الله عنها قالت: كان رسول الله صلى الله عليه وسلم يقرأ في ركعتي الفجر): قل يا أيها الكافرون) و (قل هو الله أحد) وكان يُسِر بهما.
ترجمه: از عایشه رضی الله عنها روایت است که رسول الله صلی الله عیله وسلم در دو رکعت قبلیه صبح ( قل یا ایها الکافرون) و ( قل هو الله احد) را به صورت سری ( با صدای پایین) می خواندند. روایت احمد
حدیث: عن ابن عباس قال: كان رسول الله صلى الله عليه وسلم يقرأ في ركعتي الفجر (قولوا آمنا بالله وما أنزل إلينا)سورة البقرة : ۱۳۶ والتي في آل عمران: (تعالوا إلى كلمة سواء بيننا وبينكم) آل عمران ۶۴
ترجمه: از ابن عباس روایت است که رسول الله صلی الله علیه و سلم در دو رکعت سنت صبح (قولوا آمنا بالله وما أنزل إلينا( سوره بقره آیه ۱۳۶و(تعالوا إلى كلمة سواء بيننا وبينكم) سوره آل عمران آیه۶۴ را می خواندند.روایت مسلم – منظور این است که ایشان دو آیه را کامل می خواندند.
حدیث: أنه كان يقرأ في الركعة الأولى: (قولوا آمنا بالله وما أنزل إلينا) البقرة: ۱۳۶ وفي الثانية: (فلما أحس عيسى منهم الكفر قال من أنصاري إلى الله قال الحواريون نحن أنصار الله آمنا بالله واشهد بأنا مسلمون) آل عمران: ۵۲٫
ترجمه: روایت است که ایشان در رکعت اول(قولوا آمنا بالله وما أنزل إلينا) سوره بقره آیه ۱۳۶و در رکعت دوم آیه: (فلما أحس عيسى منهم الكفر قال من أنصاري إلى الله قال الحواريون نحن أنصار الله آمنا بالله واشهد بأنا مسلمون) سوره آل عمران آیه ۵۲ را می خواندند. روایت مسلم و ابو داود
توجه:
۱-همه این سوره ها بعد از قرائت فاتحه خوانده می شود، چون خواندن سوره فاتحه در همه رکعات لازم می باشد.
۲- اگر سوره های و آیه هایی که ذکر شد، به نیت پیروی از رسول الله صلی الله علیه و سلم خوانده شود قطعا داری ثواب و اجر اخروی می باشد. اما این روایات دلیل بر این نمی شود که برای قرائت سوره ها و آیه های دیگر محدودیتی وجود دارد و نماز گزاران می توانند هرسوره ای که بخواهند بخوانند.
قضای نماز های سنت صبح
دو رکعت سنت قبلیه صبح آنقدر اهمیت دارند، که رسول الله صلی الله علیه وسلم، برای کسی که به هر دلیلی موفق نشود ،آن را در وقت مشخص شده بخواند، مثل نماز فرض، دستور به قضاء آن می دهند.
چنان که در این حدیث مشاهده می کنیم.
حدیث: قال رسول الله صلی الله علیه وسلم:( من لم یصل رکعتی الفجر فلیصلهما بعد ما تطلع الشمس)
ترجمه: رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: ( هر کس دو رکعت قبل نماز فرض صبح را نخوانده است آن را بعد از طلوع خورشید بجای آورد.)روایت ترمذی
از خدواند توفیق ادای این سنت با اهمیت و پر اجر را در همه روزها خواستاریم
……………………………………