نتیجهی ۷۵ سال پژوهش دربارهی اسباب سعادت انسان
روشهای بیشماری برای انسان وجود دارد تا زندگی کند، اما، اگر روشی بهتر از دیگری باشد چه؟ اگر رازهایی وجود داشته باشد که اگر آشکار شوند دستیابی به سعادت بیشتری را برای زندگی انسان تضمین کنند چه؟ پژوهشی عمیق توسط دانشگاه «هاروارد» از اسرار دستیابی به زندگی سعادتمند، پرده برداشت. پژوهشی که ۷۵ سال به طول انجامید تا طولانیترین تحقیق تاریخ باشد.
این پژوهش از سال ۱۹۳۸ آغاز شد و ۲۶۸ نفر از دانشجویان هاروارد بر روی آن کار کردند. و پژوهشگران این مطالعه عوامل مختلفی در زندگی انسان، مانند سطح هوشی، نوشیدن و یا ننوشیدن مشروبات الکلی، روابط و درآمدهای آنان را مد نظر قرار دادند.
نتایج این تحقیق در سال ۲۰۱۲ طی کتاب دکتور جرج ویلان (George Eman Vaillant) استاد دانشگاه هاروارد منتشر شد. او سرپرستی این تحقیق را از سال ۱۹۷۲ تا ۲۰۰۴ بر عهده داشت.
این پژوهش نشان داد که سعادت با خواست شخص برای سعادتمند شدن، تحکیم روابط، پیوند با نزدیکان و مراقبت بدنی، مالی و روحی از خویشتن بدست میآید. و نتایج این تحقیق با نتایج دو تحقیق قبلی دیگر که در نشریه هافینگتون پست (The Huffington Post) منتشر گردیدهاند همخوانی دارد.
این پژوهش نشان میدهد که سعادت از سه چیز حاصل میشود: نخست از نیکی کردن به دیگران، انجام کارهایی که شخص در آنها تبحر دارد و انجام آنچه که برای آن شخص مناسب است. و این پژوهش سه مسئله را پیشنهاد و تاکید میکند:
– مباهات به روابط اجتماعی
– سهیم شدن در آنچه که اطراف انسان میگذرد
– تلاش بیشتر در اموری که در آنها مهارت دارد
این مطالعه همچنین بیان میدارد که میتوانید خوشبختتر باشید اگر خواستار خوشبخت بودن، باشید. چنانکه ارتباط بین سعادتمندی با شغل و درآمد به مراتب کمتر است از ارتباط بین سعادتمندی با احساسی که از شغل و درآمد در شخص وجود دارد.
اما بیشترین اهمیت در این است که بتوانی از پیوند با اشخاصی که به شما نزدیک هستند مانند همسر، والدین، برادران و خواهران و دوستان بهرهمند شوید. ورزش و مراقبت از خود نیز به سلامت مناسب ارتباط دارد، ۷۸% از افراد خوشبخت حداقل سه نوبت در هفته ورزش میکنند.
نکتههای سادهای که در اثر این کاوش بدست آمده است مانند:
۱. ارزش دادن به محبت که در تمام عرصههای آن نباید کوچک شمرده شود.
۲. پیوندهای مهم و آنچه که چیزی را به شخص ربط میدهد، بسیار ضروری هستند و باید حفظ شوند و تاثیر مثبتی در زندگی فرد دارند.
۳. پرهیز از مصرف زیادی مشروبات الکلی.
۴. کثرت مال و قدرت به معنی افزایش سطح خوشبختی شخص نیست بطوریکه این دو ارتباطی با یکدیگر ندارند.
۵. بکارگیری هوش ذاتی در کارهای مثبت و هدفدار.
۶. انسان تا زنده است هرگز فرصت برای کسب سعادت از دست نرفته است و تا زنده هستی فرصت دستیابی به سعادت در زندگی را داری.
ثروتمندترین فرد چین
به نظر میرسد که ثروت و شهرت اسباب کافی برای خوشبختی و احساس رضایت نیست. با وجود اینکه جاک ما (Jack Ma) ثروتمندترین فرد چین شده است اما او خوشبخت نیست و بخاطر این ثروت هنگفت فشار زیاد و مسئولیت شدیدی را بر دوش خود احساس میکند. همچنین در او این احساس ایجاد شده که بعد از ثروتمند شدن مردم به او به شکل دیگری مینگرند، و آنها دیگر نه بخاطر خودش بلکه به خاطر ثروتش به دورش جمع میشوند.
«جاک ما» انتظار این ثروت هنگفت را که از شرکتش کسب کرده، نداشت. آرزوی او فقط این بود که یک تاجر بلند همت باشد، و همچنین او همواره تلاش میکند خود را خوشبخت نماید زیرا میداند که سعادت دوستان و شرکا و کارگرانش به دیدگاه او درباره آینده شرکت بستگی دارد.
گفته میشود که «جاک ما» بعد از عرضه سهام شرکتش در بورس در سپتامبر ۲۰۱۴ ثروتمندترین مرد چین شد.
درسها و عبرتها
در طی ۷۵ سال پژوهش و مطالعه مشخص شد که اهتمام به ثروت و شهرت و کار زیاد حتماً سعادت در پی نخواهد داشت و آنچه که ما را سعادتمند و سالمتر نگه میدارد، ارتباطات مناسب است.
در این خصوص یکی از کسانی که به بررسی نتایج پژوهش میپردازد میگوید این تحقیق حاوی سه درس بزرگ در باره ارتباطات است:
درس نخست: کسانی که با خانواده، دوستان و بطور کلی جامعه، ارتباط بیشتری دارند به نسبت کسانی که ارتباط کمتری دارند، سعادت بیشتر و سلامت بدنی بهتری داشته و زندگی طولانی تری دارند.
درس دوم: کسانی که در معرض کشمکشهای اجتماعی قرار دارند سلامت آنها در معرض خطرات و مشکلات بیشتری قرار دارد، مشکلات بغرنج ازدواجهای بدون علاقه، اثر بسیار بدی بر سلامت شخص دارد. اما کسانی که در جو خانوادگی گرمتری زندگی میکنند از صحت پایدارتری برخوردارند.
درس سوم: ارتباطات خوب نه تنها فقط از بدن ما حمایت میکند بلکه از فکر و هوش ما نیز حمایت میکند. روشن شده است که احساس امنیت عاطفی و اعتماد متقابل در ارتباط با دیگران، فعالیت مغزی بهتری در سنین هشتادسالگی را تضمین میکنند که حافظه بهتر، ماندگارتر و واضح تری را خواهند داشت.
الگوی نیکو
خلاصه این مطالعات این است که زندگی خوب با ایجاد روابط خوب بنا میشود. و ما در قرآن کریم و سیره پیامبر صلی الله علیه و سلم نمونههای زیادی در این خصوص داریم:
در خصوص سعادت عاطفی و همسرداری:
«وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ» [النساء:۱۹]
با آنها به نیکویی زندگی کنید
«هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا لِيَسْكُنَ إِلَيْهَا» [الاعراف:۱۸۹]
او است که شما را از یک تن آفرید و همسرش را (نیز) از خودش پدید آورد تا در کنار او آرام گیرد.
و از أبی هریرة رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلى الله علیه وسلم فرمود: «لا یحل للمرأة أن تصوم وزوجها شاهد إلا بإذنه، ولا تأذن فی بیته إلا بإذنه، ….» رواه البخاری.
برای زن روا نیست که در زمان حضور همسرش بدون اجازه او روزه (مستحب) بگیرد و یا بدون رضایت او کسی را به خانه راه دهد و…
و از جابر رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلى الله علیه وسلم در خطبه حجة الوداع فرمود: «فاتقوا الله فی النساء فإنکم أخذتموهن بأمان الله واستحللتم فروجهن بکلمة الله، ولکم علیهن ألا یوطئن فرشکم أحدا تکرهونه، فإن فعلن ذلک فاضربوهن ضربا غیر مبرح، ولهن علیکم رزقهن وکسوتهن بالمعروف.»
در مورد زنان تقوای خدا را رعایت کنید شما آنها را در اختیار گرفتهاید و آنها در پناه خدا هستند و با کلام خدا بر شما حلال شدهاند، و حق شما بر آنان این است که بدون رضایت شما کسی را به منزلتان راه ندهند و اگر چنین کردند آنها را به آرامی بزنید، و تامین خوراک و پوشاک مناسب برای آنها بر عهده شماست.
در خصوص خویشاوندی:
از علی رضی الله عنه روایت شده که رسول خدا صلى الله علیه وسلم فرمود: «من سره أن یمد له فی عمره، ویوسع له فی رزقه، ویدفع عنه میتة السوء، فلیتق الله ولیصل رحمه.»
هر کس که دوست دارد عمرش بیشتر شود و روزی او وسعت یابد و از مرگ بد به دور داشته شود پس تقوای خدا داشته باشد و با خویشاوندانش ارتباط داشته باشد.
و أبی أمامة رضی الله عنه گفته است که: رسول الله صلى الله علیه وسلم فرمود: «صنائع المعروف تقی مصارع السوء، وصدقة السر تطفئ غضب الرب، وصلة الرحم تزید من العمر». رواه الطبرانی.
نیکویی کردن از مرگ بد جلوگیری میکند و بخشش پنهانی خشم خدا را خاموش میکند و پیوند با خویشان بر عمر انسان میافزاید.
در خصوص فعالیت اجتماعی:
رسول الله صلى الله علیه وسلم فرمود: «المسلم أخو المسلم لا یظلمه ولا یسلمه، ومن کان فی حاجة أخیه کان الله فی حاجته، ومن فرج عن مسلم کربة فرج الله عنه کربة من کربات یوم القیامة، ومن ستر مسلماً ستره الله یوم القیامة».
مسلمان برادر مسلمان است بر او ستم نمیکند و او را به دشمن نمیسپارد، و هر کس برای برآوردن نیاز برادرش تلاش کند خداوند نیاز او را مرتفع میکند، و هر که اندوهی از مسلمانی بزداید خداوند اندوهی از غمهای قیامت را برای او میزداید، و هر کس که آبروی مسلمانی را حفظ کند خداوند آبروی او را در قیامت حفظ میکند.
و رسول الله صلى الله علیه وسلم فرمود: أحب الناس إلى الله تعالى أنفعهم للناس، وأحب الأعمال إلى الله تعالى سرور تدخله على مسلم، أو تکشف عنه کربة، أو تقضی عنه دیناً، أو تطرد عنه جوعاً، ولأن أمشی مع أخ فی حاجة أحب إلی من أن أعتکف فی هذا المسجد شهراً، ومن کف غضبه ستر الله عورته، ومن کظم غیظه ـ ولو شاء أن یمضیه أمضاه ـ ملأ الله قلبه رجاء یوم القیامة، ومن مشى مع أخیه فی حاجة ـ حتى یثبتها له ـ أثبت الله قدمه یوم تزول الأقدام.
دوست داشتنیترین مردم نزد خداوند، سودمندترین آنها برای مردمان است. و محبوبترین کارها نزد خداوند، این است که مسلمانی را شادمان کنی، یا غصهای را از او برطرف نمایی، یا وامش را ادا نمایی، یا گرسنگی او را برطرف نمایی، و اگر برای انجام کار برادری گام بگذارم برایم خوشگوارتر از این است که یک ماه در این مسجد (مسجدالنبی) اعتکاف نمایم. و هر که خشمش را فرو نشاند خداوند عیوبش را میپوشاند، و هر شخصی که خشمش را کنترل کند در حالی که بر ابراز آن توانا باشد خداوند روز قیامت قلب او را مالامال امید مینماید، و هر کس برای برطرف کردن نیازی از برادرش برود تا اینکه آن را به انجام برساند خداوند در روز قیامت که گامها لرزان است قدمهایش را استوار خواهد نمود.
شادترین کشورها
با وجود گنجینههایی که در این زمینه در فرهنگ اسلامی و عربی ما وجود دارد اما متاسفانه ما از غمگینترین و سیه روزترین کشورها هستیم و در فهرست کشورهای خوشبخت دنیا در پایین لیست قرار داریم. گزارش جهانی سعادتمندی در سال ۲۰۱۵ نشان میدهد که بیشتر کشورهایی که مردمانش احساس سعادت میکنند بالای خط استوا قرار دارند مانند سویس، ایسلند و دانمارک، در حالی که کشورهایی که کمتر احساس سعادت میکنند باستثنای سوریه {و افغانستان بدلیل جنگ} تماما در صحرای بزرگ آفریقا و پایینتر از آن واقع شدهاند.
طبق بیانیه گالوب در بین ۱۵۸ کشوری که مطالعه شدهاند، سویس در صدر کشورهای سعادتمند قرار دارد و ولایات متحده آمریکا در ردیف پانزدهم جدول، روسیه در ردیف ۶۴، ژاپن در رتبه ۲۱ قرار گرفته و چین حائز رتبه ۸۴ شده است. در ارتباط با کشورهای عربی، در صدر آنها، امارات متحده عربی رتبه بیستم جهانی را دارد و بعد از او عمان در رتبه ۲۲، قطر در رتبه ۲۸، سعودی در ردیف ۳۵ و بعد از او کویت در رتبه ۳۹ و سپس بحرین در رتبه ۴۹ قرار دارد. {رتبه ایران در این گزارش ۱۱۰ قید شده است} [۱].
ابتکار گزارش میزان سعادتمندی در جهان، بر اساس پروژهای که در کشور بودایی بوتان واقع در شرق رشته کوههای هیمالیا با جمعیت ۷۰۰ هزار نفر انجام شد، بنا شد و نخست وزیر جیگمی ثینلی (Jigme Thinly) شاخصهایی برای مقایسه سعادت ملی معرفی نمود و آن را به سازمان ملل نیز پیشنهاد نمود تا در رویکردهای سیاسی دولتها مد نظر قرار گیرد. و این سومین گزارش از این نوع است و دو گزارش دیگر در سالهای ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ ارائه شدهاند. این گزارش بیان میکند که در آمریکای شمالی، استرالیا، نیوزیلند و کشورهای جنوب شرق آسیا زنان شادتر از مردان هستند در حالی که در کشورهای اروپای شرقی، بخصوص جمهوریهای شوروی سابق و کشورهای جنوب صحرای آفریقا وضع برعکس است.
منبع: سایت اصلاح وب