محور سورهی انسان
نویسنده : دکتر محمود ویسی
نام دیگر این سوره، دهر است. سبب نزول این سوره با سبب نزول سورهی قیامت تقریباً یکی است و محور آیات این سوره بیان مسؤول بودن انسان و مورد ابتلاء و آزمایش واقع شدن اوست. براساس احساس مسؤولیت، انسانها به دو گروه کافرین و ابرار تقسیم میشوند. کسانی که احساس مسؤولیت نمیکنند، بعد از اقامهی حجت همان کافرین هستند، و کسانی که که احساس مسؤولیت میکنند به اقتضاء احساس مسؤولیت مسیر ایمان را پیش میگیرند و ابرارند، و هر کدام به حسب موضعگیری که در دنیا دارند به جزای قطعی اعمال خود میرسند.
نام سوره هم که انسان است بیانکنندهی مسؤولیت انسان بودن و این که اگر انسان در مسیرش برای رسیدن به کمال مطلوب تلاش نکند نمیتواند انسانیت خود را تحقق بخشد.
نام دیگر سوره، دهر است؛ یعنی اینکه زمانی بوده که انسان به عنوان مخلوق در زمین وجود نداشته و به محض این که به شکل یک مخلوق وجود پیدا کرد، از همان لحظه مسؤولیت او به عنوان یک انسان آغاز شده تا هم خود به کمال برسد و هم دیگران را به کمال برساند؛ و در حقیقت پاسخی دقیق به سؤالاتی است که در جهان فلسفه مطرح بوده و هنوز هم جواب شایستهای به آن داده نشده است؛ به قول مولوی:
از کجا آمدهام، آمدنم بهر چه بود به کجا میروم آخر ننمایی وطنم
که هر سه سؤال را در آیات مقدماتی سوره خداوند پاسخ داده است.
منبع : کتاب توضیحاتی پیرامون آیات جزء بیست و نهم قرآن کریم