نویسنده: نوره بنت مسفر سعد القرنی
پیشنهادهایی به مربی
– مربی باید از حفاظت تکنولوژیکی ابزار مورد استفاده مطمئن شود که شامل بررسی و مرور صلاحیت و قابلیت برنامههای آنتی ویروس و بک آپ تهیه کردن از محتویات شخصی و بروزرسانی مداوم این وسایل میباشد.
– نظارت بر وبگردی کودکان از طریق بررسی سایتهایی که به آن مراجعه کردهاند.
– رمز عبور شبکه به کودکان داده نشود، تا از وارد شدن آنها به فضای اینترنت در اوقات غیرمناسب جلوگیری شود.
– یک روز در هفته به عنوان تعطیلی و روز بدون وسایل اعلام گردد و در این روز همة اعضا خانواده ابزارهای هوشمند را کنار بگذارند.
۴ – استفاده از فیلترینگ و برنامههای نظارتی:
برنامههای متعددی وجود دارد که جهت حفاظت از کودکان در حین استفاده از کامپیوتر و سیستمهای هوشمند عمل میکنند و آنان را از ورود به سایتهای بد و ممنوع یا سایتهایی که مناسب گروه سنی کودکان نیست منع میکنند، از آن جمله عبارتند از:
– موتورهای جستجو را از دسترس کودکان دور کنیم و از موتور جستجوی مخصوص آنان استفاده شود مانند:
۱ – مرورگر www.yahooligans.com[1]
۲ – مرورگر یا همان برنامهی هدایتکننده،[۲] حاوی مزایای متعددی است که وبگردی را برای تمام اعضای خانواده امن و لذتبخش میکند و میتوان با مزیتهای برنامهها آشنا شد و آنها را دانلود کرد.
۳- مرورگر www.kidrex.org [3]
۴- برنامةGolden Filter Pro
برنامهای دارای قابلیت دسترسی آسان، که به راحتی میتوان آن را دانلود و از آن استفاده کرد، از ویژگیهای آن: عدم راهاندازی و نمایش سایتهای غیراخلاقی، اطمینان از محتویات سایتهایی که فرزندان به کار میبرند، ثبت عملکرد دیگران در سیستم و سایتهایی که به آنها مراجعه شده، ممنوع کردن سایتهای ویروسی و اعلانهای آزار دهنده. این برنامه به طور خودکار خود را پنهان میکند، به گونهای که هیچ کاربری نمیتواند وجود آن را احساس کند. [۴]
۵- برنامةK9 Web Protection
برنامهای رایگان که از سایت شرکتBlue Coat قابل دانلود میباشد و دقتی بسیار بالا در ثبت محتویات وب دارد. برای دانلود به سایت شرکت مراجعه شود. [۵]
در این جا روش دانلود آن توضیح داده شده است:
ویژگی خانواده در سیستم ویندوز، که استاد عبدالعزیز حمادی آن را شرح داده است.
۶- برنامةCyber Patrol
از بهترین برنامههایی است که از رسیدن به سایتهایی که حاوی مطالب نامطلوب است ممانعت میکند. در زمینة حفاظت در برابر سایتهای نامناسب به شمار میآید و میتوان نسخهها را که بر حسب سن کودکان دستهبندی شده است، دریافت کرد.
۷- برنامة Surfwatch
این برنامه به والدین کمک میکند سایتهایی را که کودکان به آنها مراجعه کردهاند، پیگیری کند و قادر است از بیش از ۱۰۰۰۰۰ سایت بد[۶] ممانعت کند.
– پاکسازی برنامة مارکت (بازار) یا فروشگاه از محتویات بد:
برای پاکسازی برنامة بازار در سیستم عامل آندروید میتوان این مراحل را انجام داد:
۱- باز کردن برنامة مارکت و سپس رفتن به قسمت تنظیمات،
۲- در پایین صفحه گزینة پاکسازی محتوی را انتخاب میکنیم،
۳- گزینة اوکی را برای همه انتخاب میکنیم و سپس موافقم را میزنیم.
– قفلگذاری برای بعضی برنامهها به هنگام سپردن دستگاه به کودکان:
این امر در سیستم عامل آندروید امکانپذیر است، به گونهای که باز کردن برنامه فقط توسط مربی انجام میشود. روش قفلگذاری به شرح زیر است:
۱- منوی برنامهها را از صفحة اصلی باز نموده، آیکون (PLAY) را انتخاب میکنیم.
۲- روی نشانة جستجو کلیک میکنیم و سپس (برنامة قفل) را مینویسیم.
۳- آیکون برنامة (Applouk) روی صفحه نمایان میشود و در آن ذکر شده که این برنامه رایگان است، برای نصب برنامه روی آن کلیک کن.
۴- بر روی گزینة نصب کلیک کنید.
۵- سپس بر روی گزینة قبول، کلیک کنید. نصب برنامه به صورت خودکار انجام میشود.
۶- بعد از اتمام نصب، روی گزینة باز نمودن برنامه کلیک کنید.
۷- رمز عبور مد نظر خود را وارد کنید تا تمام برنامههایی که میخواهی قفل شوند.
۸- برنامه از شما میخواهد یک بار دیگر کلمة عبور را وارد کنید.
۹- پرسش امنیتی و پاسخ آن را برای حالتی که رمز عبور را فراموش میکنید وارد کنید.
۱۰- لیستی از تمامی برنامههای موجود در دستگاه برای شما نمایان میشود که همه آنها در دسترس و بدون قفل میباشند.
۱۱- رمز کنار قفل را به سمت برنامهای که میخواهی قفل کنی حرکت بده.
۱۲- میتوانید بعد از قفل برنامههای مورد نظر، از برنامه خارج شوید. [۷]
– کنترل، حفاظت و ممنوع کردن برنامههای نامناسب در صورتی که کودکان از سیستم عاملهای هوشمند اپل استفاده میکنند بدین شرح است:
۱- کلیک کردن بر روی آیکون تنظیمات که بر روی صفحة دستگاه موجود است.
۲- گزینة تنظیمات عمومی را اتنخاب کن. در پایین صفحة کلمه (قفلها) را میبینی، آن را کلیک کن.
۳- متوجه میشوی که ورود به تمامی برنامهها مجاز است، بر روی کلمة قفلگذاری کلیک کنید.
۴- رمز ورود را برای تنظیمات قفل وارد کن (به صورتی که ورود به تنظیمات قفلها یا تغییر آن جز با وارد کردن رمز عبور امکانپذیر نباشد) این رمز ۴ شماره دارد.
۵ – دستگاه از شما میخواهد یک بار دیگر رمز عبور را وارد کنید.
۶- اکنون میتوانید برای همة برنامه قفل بگذارید و آنها را کنترل کنید.
۷- شما میتوانید برنامههایی را که مایل به قفل کردن آنها هستید، با حرکت دادن رمز در کنار آنها قفل کنید. برنامههای قفل شده بعد از آن مخفی میشوند و شما نمیتوانید وارد آنها شوید تا موقعی که قفل برنامهها باز شود.
۸- شما میتوانید بر نوع فیلمهایی که در دستگاه پخش میشود کنترل داشته باشید یا اجازة پخش آن را ندهید.
۹- میتوانید دستگاه خود را از برنامههای نامناسب و مخل پاکسازی کنید، این امر با تعیین گروه سنی خاص برای کاربر دستگاه امکانپذیر است، این گونه بسیاری از برنامههای نامناسب مخفی میشوند. [۸]
– استفاده از برنامة OurPact برای کنترل دستگاههای هوشمند کودکان، میتوان به روش دانلود آن در این جا اطلاع یافت:
– استفاده از برنامةYou Tube Kids برای کودکان که مخصوص سیستم عامل آندروید است و میتوان از این جا دانلود کرد:
۵ – مقابله با بیکاری، به کار بردن جایگزینهایی که وابستگی به دستگاههای هوشمند را کاهش میدهد:
باید اوقات فراغت کودکان را کاهش داده و به جایگزینهایی برای آنها بیاندیشیم تا دستگاههای هوشمند تنها جزیی از برنامههای آموزشی و سرگرمی آنان باشد و نه بیشتر. این مسؤولیت بر دوش مربیان است. در ادامه به ذکر برخی ایدهها که میتوانند به ارائة جایگزینی مفید و لذتبخش برای دستگاههای هوشمند کمک کنند میپردازیم:
– مربی باید سرگرمیهای مورد علاقة کودکان را کشف و آن را توسعه دهد. هر کودکی به زمینهای معین اهتمام میورزد. این توجه و اهتمام را گسترش دهید تا به یک علاقه نزد کودک تبدیل شود. میتوان کودک را به دورههای آموزشی برد یا برای او چند کتاب مناسب خرید.
– فراهم کردن کتابخانهای کوچک برای کودکان که حاوی چند کتاب داستان یا کتابهای معما بوده و از درون این کتابها مسابقاتی ساده برای کودک برگزار نمود.
– وقتی را هر چند اندک به خانواده اختصاص دهیم و به مطالعة سیرت رسول الله ص یا صحابه، پادشاهان و بزرگان تاریخ و بهرهبرداری از آنها بپردازیم.
– گوشهای از خانه را به فعالیت کودکان اختصاص دهیم تا مدتی از وقت خود را در آن بگذراند. همچنین ابزاری را که ممکن است کودکان در برخی کارها به آن نیاز پیدا کنند فراهم کنیم مانند: قیچی، چسب، برگههای رنگی، جعبه یا بطری پلاستیک، دفتر یا مجلههای قدیمی، سبد زباله
– کودکان را به نقاشی تشویق کنیم و آثار آنها را در قسمتی از خانه آویزان کنیم.
– فراهم کردن اسباب بازیهای پلاستیکی (جورچین) و حوضچههای شنی (در صورت امکان). این بازیها برای رشد و شکوفایی مهارت کودک مناسب هستند.
– (غذای مورد علاقه): یک روز در هفته برای مهیا کردن غذای مورد علاقة یکی از کودکان تخصیص داده شود و این امر با نظارت مادر و کمک همة اعضا انجام گردد. در هفتة بعدی برای کودک دیگر همین کار را بکنیم.
- میتوان کودکان را در ورزشهایی مانند پیادهروی، فوتبال و غیره شرکت داد؛ در انواع درختان و حشرات تامل و تفکر نمود و کودک را با آنها آشنا کرد.
– یک روز در ماه یا هفته را به دیدن اماکن دیدنی شهر یا روستا اختصاص دهیم، مانند بازار، موزه، باغ، کتابخانه. برنامهریزی برای سفر نیز توسط کودکان انجام شود.
– فراهم نمودن فرهنگ لغتهای کتابی یا الکترونیک تا کودک عادت کند به هنگام مواجهه با موضوع سخت یا کلمهای دشوار به آن مراجعه کند و مربی باید ابتدا در امر جستجو به کودک کمک کند و سپس وی را تشویق کند که به تنهایی این کار را انجام دهد.[۹]
– یک ساعت در هفته را به همکاری با کودکان در برخی فعالیتها اختصاص دهیم تا بعضی ارزشها نزد آنها تقویت گردد. فعالیتهای موجود در این کتاب میتواند شروعی برای آن باشد. یا به کتاب «القیم التربویة الاسریة: ارزشهای تربیتی خانواده»، تالیف دکتر علی الشبیلی یا کتاب «متعة التربیة: لذت تربیت» از انتشارات قمم المعرفة، یا به کتاب «دلیل المربي لأنشطة الناشئة: راهنمای مربی برای فعالیتهای نوجوان»، مراجعه نمود. لینک دانلود آن:
۶ – الگو (اسوه)
دکتر عبدالکریم بکار میگوید: «ما تا زمانی که به تربیت خودمان نپردازیم هرگز نخواهیم نتوانست، نقش تربیتی خود را به خوبی ایفا کنیم. ما کوچکترها را تربیت میکنیم، در حالی که که هر یک از ما معایبی داریم که نیاز به اصلاح دارد و به همین دلیل میگویم: کودکان باید والدین خود را الگوی تربیتی خود بدانند.»
در این زمینه میتوان از راهکارهای زیر استفاده کرد:
– دور کردن دستگاههای هوشمند از جلسات خانوادگی
– دستگاههای هوشمند جای مطالعه کتاب را نگیرد.
– از ابزار هوشمند به عنوان ابزار سرگرمی و بازی استفاده نشود. [۱۰]
و در پایان:
کودکان به شما پیشنهاد میدهند که برای استفادة آنان از ابزار هوشمند، قانونگذاری کنید.
در برنامة «خودمراقبتی نسل دستگاههای هوشمند» که جامعة هدف آن دختران سنین ۹ تا ۱۲ سال است این پرسش مطرح میشود: راهکار عملی برای کودکانی که میگویند مشغول درس خواندن هستند، اما در واقع مشغول بازی با آیپد خود هستند، چیست؟
بیشتر پاسخها دال بر این است که استفادة آنان از این ابزار را قانونمند کنیم؛ مثلاً «تعیین وقت خاص برای بازی با آیپد» «برداشتن آن» «لیست کردن کارهایی که کودکان باید انجام دهند» «تعیین تنبیه برای بازی کردن در وقت گفتگو» «تشویق کودک برای متمرکز شدن روی گفتوشنود» و دیگر پاسخهایی که حول این موضوع میچرخد.
کودکان احساس میکنند مشکلی هست که از آن رنج میبرند و بر جنبههای مختلف زندگی آنان تاثیر گذاشته است، اما جز با کمک مربیان نمیتوانند آن را حل کنند. سُها، دانشآموز کلاس ششم ابتدایی میگوید: «زمانی که ابزار هوشمند، در دسترس ماست» هرگز نمیتوانیم آن را کنار بگذاریم.
نامة یک دختربچه به والدینش:
پدر و مادر! میدانم که شما مرا دوست دارید و دنبال این هستید که تمام خواستههای مرا فراهم کنید، شاید حتی متوجه نقص من نسبت به دیگران نشوید، اما چیزی که من از شما میخواهم این است که بهترین کار را برای من انجام دهید، و آن اینکه به من وقت بدهید، تا از کودکیام لذت ببرم و نشاط و سرزندگی را در خود بیابم. من دوست دارم حرکت کنم، از اینجا به آنجا بدوم، یا بپرم یا فریاد بزنم …
نیاز دارم که پیرامون خود را کشف کنم؛ پس بگذارید بازی کنم و پاکی کودکانه را زندگی کنم، برای همین به بازیهای حرکتی بیشتری نیاز دارم، بازیهایی به دور از دستگاههای هوشمند که آزادیام را سلب کردهاند. شما باید بدانید که من بسیار کنجکاو و دنبال حقیقتم و نیاز دارم که تمام اتفاقاتی که در برابر چشمانم رخ میدهند، برایم توضیح داده شود. اگر به من اجازة استفاده از ابزار هوشمند دادید برای من محدودیتهایی قرار دهید که مرا از دنیای اینترنت محافظت کند؛ چرا که من هنوز کوچکم، و در این امر سهل انگاری نکنید. با من با محبت و دوراندیشی رفتار کنید. برایم زمان اندکی بگذارید تا تکنولوژی را بیاموزم و از آن استفاده کنم، و این تکنولوژی موجب زیان و نابودی من نگردد!
این ابزار را در مناسبتهای شادمانیمان مانند عیدها و دیگر شادیها از من دور کنید تا بتوانم با همسن و سالانم به بازی و تفریح بپردازم و با آنان ارتباط برقرار کنم و مهارتهای اجتماعی و احساسی من شکوفا شود تا بعد از آنکه بزرگ شدم خاطرهای زیبا برای من باشد.
بر بیتابی و اصرار من برای برداشتن قوانین و محدودیتها بردبار باشید، و به من یادآوری کنید که اینها برای محافظت از من و به سبب محبت و توجه شما به من است، با دادن آن ابزار هوشمند، مرا ساکت نکنید، درست است که من در ابتدا شما را خسته خواهم کرد تا از آثار اعتیاد به این ابزار و دیگر وسایل هوشمند بهبود یابم، و یادتان باشد که با گذر زمان به این موضوع عادت میکنم و به دنبال جایگزینی برای آن میگردم (شما باید آن جایگزین را برای من فراهم کنید تا بیکاری و سردرگمی مرا خسته نکند!)
در استفاده از ابزار هوشمند برای من الگو و سرمشق باشید، مثلاً مرا به مطالعه امر نکنید در حالی که این ابزار خود شما را از توجه به من بازداشته است آن هم بدون اینکه فایدهای برای شما داشته باشد!
در بعضی از کارهایم با من مشارکت کنید، این امر مرا بسیار خوشحال میکند و شما را به من نزدیک میکند و باعث میشود احساس آرامش و مهم بودن بکنم. برایم به درگاه خداوند برایم بسیار دعا کنید، با تضرّع از او بخواهید تا در جامعه، فردی تاثیرگذار و به دنبال رضای خدا باشم. همواره پایبند راه مستقیم الهی باشم و خداوند چشم شما را به عاقبت به خیری من روشن کند و در روز قیامت در ترازوی کارهای نیک شما باشم: «پروردگارا! از همسران و فرزندان ما، نور چشمی به ما عطا کن و ما را پیشوای پرهیزگاران قرار بده.» [فرقان: ۷۴] امضاء: دختر کوچک شما
[۱] . کیف نربي أبنائنا فی زمن الانفتاح الإعلامی، ص ۱۰۱٫
[۲]. طرق تقنیة لحمایة الاطفال من مخاطر الانترنت، احمد کردی، مقالة اینترنتی.
[۳]. دلیل السلامة لاستخدام الانترنت للاطفال، ریم فائز، مقالة اینترنتی.
[۴] . کیف نربی أبنائنا فی زمن الانفتاح الاعلامی، ص ۱۰۴٫
[۵] . همان.
[۶]. همان.
[۷]. حلول عملیة للوالدین عند استخدام التقنیة للاطفال، ص ۳۳٫
[۸] . حلول عملیة للوالدین عند استخدام التقنیة للاطفال، ص ۳۷ .
[۹] . رجوع شود به: کیف نجنب أبنائنا مخاطر الإعلام، ص ۶۷٫
[۱۰] . رجوع شود به: أولادنا و وسائل التواصل الإجتماعی، ص ۷۶٫