صبر در برابر مشکلات
نویسنده: سلیمان رستمی ـ مهاباد
إن الحمدلله تعالی نحمده و نستعینه و نستغفره و نعوذبالله تعالی من شرور أنفسنا و سیئات أعمالنا، من یهده الله فلا مصل له و من یضلل فلا هادی له، و أشهدأن لا إله إلا الله وحده لاشریک له، و أشهد أنّ محمداً عبده و رسوله.
صبر کلید حل مشکلات
با توجه به وضعیت موجود امروز که ویروس کرونا اکثر ممالک جهان را در برگرفته و این ویروس هم به اکثر استان ها و شهرهای ایران رسیده است، وضعیت روحی و روانی مردم مطلوب نمی باشد، تعدادی از خانواده ها و افراد جامعه دچار استرس و فشار روانی شده اند و نگرانی تمام جامعه را فراگرفته است.
پزشکان و دانشمندان علم پزشکی می فرمایند: یکی از عوامل دچار شدن به ویروس کرونا استرس و فشار روانی می باشد. چون استرس و فشار روانی باعث ضعف سیستم ایمنی بدن می شود، کسانی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف باشد بیشتر در معرض ابتلا به ویروس کرونا هستند.
با توجه به این وضعیت که جامعه به آن دچار شده لازم و ضروری است که بار دیگر به قرآن بازگردیم و بیماری های روحی و روانی خود را با قرآن مداوا نماییم.
وقتی به قرآن مراجعه می کنیم در مواقع فشار روحی و روانی و پیشامدهای ناخوشایند انسان های را به طور کل و مومنین را به طور خاص به صبر تشویق می کند.
صبر و هم خانواده آن (ص- ب – ر ) ۱۵۳ بار در قرآن تکرار شده است، با توجه به اهمیت و تکرار آن می توان گفت که صبر یک فضیلت اخلاقی است.
توجه قرآن به صبر و تکرار آن در آیات و احادیث پیامبر (ص) این پیام را می رساند، که صبر کلید رستگاری فرد و جامعه می باشد.
قرآن کریم همه خیرات دنیا و آخرت را دستاورد صبر، و هر موفقیتی را در دنیا و آخرت را وابسطه به صبر و در گرو صبر دانسته است.
پیشرفت فرد و جامعه هم با صبر امکان پذیر است، اگر صبر نباشد انسان نمی تواند آنچه مورد نظرش است بدست آورد، مثلا وقتی یک دانشمند می خواهد درباره موضوع علمی تحقیق کند برای رسیدن به این موضوع و هدف: نبود امکانات،بی خوابی، مطالعه و یا مشکلات دیگر در سر راه او وجود دارد اگر صابر نباشد این موانع نمی گذارند به هدفش برسد.
صبر تا جایی مهم و ارزشمند است که رسیدن به بهشت و نعمت های آن و رهایی از جهنم و عذاب آن وابسته به صبر می باشد.
اگر کسانی برای رسیدن به الله تعالی در برنامه روزانه خود در برابر خواسته های نفسانی صابر نباشند و نفس و هوای نفسانی خود را کنترل نکنند وارد بهشت نمی شوند و برعکس کسانی که در برابر خواهش های نفسانی خود تسلیم می شوند و در زندگی خود هرچه نفسشان بخواهد در اختیارش بگذارند قطعاً از نعمت های بهشت برخوردار نمی باشند.
پس سعادت فرد و جامعه وابسته به صبراست، بخصوص در این برهه از زمان که مردم تحت فشار روحی هستند برای رهایی از این فشار و دچار نشدن به ویروس کرونا و نجات خود و خانواده از این بیماری، به صورتی کلی میتوان گفت راه رهایی از این بیماری صبر در برابر این مصیبت است که جامعه به آن دچار شده است.
حمایت و توجه و تایید نصرت خداوند با صابران است و مسلم است که هرکس و یا هر جامعه ای که در برابر مشکلات صابر باشد خداوند با آن فرد و جامعه است و هرکس خداوند با او باشد قطعاً در برابر مشکلات پیروز خواهد بود. برای اینکه براین بیماری کووید ۱۹، «ویروس کرونا» پیروز باشیم باید با روحیه صبورانه با آن روبه رو شویم.
تعبیرات قرآن درباره ی صبر و اهمیت آن از این قرار است:
۱-خداوند همراه صابران است.
این مضمون در چهار آیه قرآن ذکر شده است
۱-۱ یأیّها الَّذین َ ءامَنُوا استَعِنینوا با الصَّبرّوَالصَّلواهِ إنَّ الله مَعَ الصَّبرینَ. بقره/۵۳
ای کسانی که ایمان آورده اید: از بردباری و نماز ( در برابر حوادث سخت زندگی) کمک بگیرید (و بدانید که) خدا با بردباران است (و یار و یاور ایشان است).
با دو نیرو استقامت و توجه به خدا به جنگ مشکلات و حوادث سخت بروید، که قطعا پیروزی از آن کسانی است که صابر هستند، چون خداوند با صابران است، کسی یا کسانی که خداوند با ایشان باشد قطعا بر مشکلات پیروز خواهند شد.
(إن الله مع الصبرین) پیامی که این آیه به انسان می دهد: وقتی با مشکلات روبرو می شود، بداند که خداوند همراه اوست، پروردگاری با او همراه است که تمام کائنات در برابر او تسلیم و در برابر قدرت او خاضع می باشند. این نیروی عظیمی که با انسان است به انسان اطمینان قلب می بخشد که هیچ قدرت و نیرویی توان مقابله با او را ندارد. لازم است انسان های مومن در برابر مشکلات زندگی بردبار باشند بخاطر این که ذات پاک الله تعالی همراه آنها می باشد.
(إن الله مع الصبرین) این همراهی را می رساند که کمک و یاری خداوند با صابران است و در زمانی که مشکلی برای ایشان پیش بیاید آنها را یاری می کند و کارهایشان زیر نظر خداوند می باشد.
۱-۲ كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ. بقره/۲۴۹
چه بسیارند گروه های اندکی که به فرمان خدا (توفیق نصیب شان شده است و) بر گروه های فراوانی چیره شده اند و خداوند با بردباران (و در صف استقامت کنندگان) است.
پیروزی بر مشکلات با صبر و بردباری همراه است، اگر خداوند با انسان نباشد، انسان باتوجه به نیرو و امکانات موجود که در اختیار دارد نمیتواند بر مشکلات غلبه کند، که در تاریخ اسلام نمونه های زیادی در این رابطه وجود دارد که در این جا نمی توان به آنها اشاره کرد.
۱-۳ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ . انفال /۴۶
ازالله و پیامبرش فرمانبرداری نمایید! و بایکدیگر نزاع نکنید! اگر نه سست( و هراسان) می شوید، و توانمندی ( و پیروزی ) شما از دست می رود، و (در برابر سختی ها) شکیبا باشید! براستی که الله با شکیبایان است.
1-4 الْآنَ خَفَّفَ اللَّهُ عَنْكُمْ وَعَلِمَ أَنَّ فِيكُمْ ضَعْفًا فَإِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ صَابِرَةٌ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ وَإِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ أَلْفٌ يَغْلِبُوا أَلْفَيْنِ بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ. انفال /۶۶
هم اینک خداوند برای شما تخفیف قائل شد و دید در شما ضعفی است (و تازه کار و نا آزموده می باشید در این حال) اگر از شما با صدنفر شکیبا باشند بر دویست نفر غلبه می کنند و اگر هزار نفر باشند بر دوهزار نفر با مدد و یاری الهی پیروز می شوند و (در هر حال فراموش نکنید که) خدا با شکیبایان است (و یاری و مدد او تنها شامل ایشان است).
با تدبر در این چند آیه این نکته مهم فهم می شود که این همراهی خداوند با صابران همراهی خاصی است.
سرپرستی، حمایت، تایید و یاری خداوند نسبت به صابران را می رساند. کسانی که در برابر مشکلات صبور هستند قطعا خداوند آنها را یاری و تایید می کند و آنها را از رنج و زحمت رهایی می بخشد.
این معیت و همراهی با آن معیت و همراهی عمومی خداوند که بیان از علم و احاطه خداوند است نسبت به مخلوقاتش فرق دارد. آن معیت و همراهی خداوند که در آیه ۴ سوره حدید می فرماید:« وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنْتُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ» . و هر كجا باشيد او با شماست و خدا به آنچه انجام می دهید بيناست.
اختصاص به گروه و یا فرد خاصی ندارد بلکه برای تمام مخلوقات عمومیت دارد.
۲-خداوند صابران را دوست دارد
وَكَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَمَا وَهَنُوا لِمَا أَصَابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَمَا ضَعُفُوا وَمَا اسْتَكَانُوا وَاللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ. آل عمران / ۱۴۶
و چه بسیار پیغمبرانی که مردان خدای فراوانی به همراه آنان کارزار می کردند و به سبب چیزی که در راه خدا بدانان رسیده است. (از قبیل: کشته شدن برخی از یاران و مجروح شدن خود و دوستان)، سست و ضعیف نمی شدن و زبونی نشان نمی دادن (و بلکه شکیبایی می کردند) و خداوند شکیبایان را دوست دارد.
همین که خداوند صابران را دوست دارد در برابر مشکلات و ناملایمات زندگی کفایت می کند.
۳-صابران بهترین پاداش را دارند.
مَا عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ. نحل / ۹۶
آنچه نزد شما (مردمان از نعمت جهان) است ناپایدار و فانی است و آنچه نزد خدا است ماندگار و باقی است و ما پاداش زیباترین اعمال شکیبایان را می دهیم (که ایستادگی بر پیمان و وفای به عهد است).
۴-پاداش صابران بی حساب است
إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ. زمر/ ۱۰
«قطعا به شکیبایان اجر و پاداش به تمام و کمال و بدون حساب داده می شود».
۵-فرشتگان بر صابران سلام می کنند
سَلَامٌ عَلَيْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ. رعد / ۲۴
«فرشتگان بدانان خواهند گفت: درودتان باد! ( همیشه به سلامت و خوشی بسر می برید ) به سبب شکیبایی ( بر اذیت و آزار) و استقامتی که ( بر عقیده و ایمان داشتید. چه پایان خوبی (دارید که بهشت یزدان و نعمت جاویدان است.)
با توجه به آیات ذکر شده درباره صبر به این نتیجه می رسیم:
کسانی که در برابر مشکلات روزمره زندگی صبر را پیشه می کنند قطعا در برابر مشکلات موفق خواهند شد.
در حدیثی که از پیامبر(ص)، ابومالک حارث بن عاثم اشعری- رضی الله عنه- روایت کرده است میفرماید: «الصَّبرُ ضِیاءٌ» (صبر روشنی است).
امام مسلم در شرح این حدیث می فرماید: کسانی که در برابر مصیبت صبر می کنند، خداوند آنها را هدایت می کند و دائماً راه درست را در پیش می گیرند و بردوام به آنها پاداش داده می شود.
از حدیث پیامبر این مطلب فهمیده می شود اگر انسان دچار مصیبت و بلا شده و بردباری را پیشه گرفت خداوند راه حل برای نجات از این مصیبت و بلا را به او نشان می دهد، پس برادران و خواهرانی ایمانی در چنین مواقعی لازم و ضروری است بعداز رعایت دستورات بهداشتی براین بلا و مصیبت که ویروس کرونا است صبر پیشه کنیم تا خداوند فرجی را برای انسان ها حاصل کند.
___________________
منابع:
۱-قرآن کریم
۲-صفوۀ التفاسیر – محمد علی صابونی
۳-انوار القرآن – عبدالرئوف مخلص
۴-تفسیر منیر – دکتر وهبۀ الزحیلی
۵-تفسیر الشعراوی
۶-شرح صحیح و مسلم – امام نووی
۷-تفسیر نور- دکتر خرم دل
۸-ترجه قرآن کریم –عبدالعزیز سلیمی