نویسنده : حسان احمد ثابت العماری
ترجمه : منصور عباسی
در کتاب صحیح مسلم از خالد بن عُمیرِ عدوی روایت شده است که گوید: عتبه بن غزوان برای ما سخنرانی می کرد، وی ابتدا حمد و ستایش خداوند را به جای آورد و در ادامه گفت: بدانید که دنیا کوس جدایی در نواخته و شتابان در حال گذر است. از دنیا فقط اندک ته مانده ای ناچیز بر جای مانده است به مانند ته مانده ی ظرفی که صاحبش آن را دور می ریزد. شما از سرای فانی دنیا به سرای بی زوال آخرت منتقل می شوید، پس در این انتقال بهترین توشه ی ممکن را به همراه خود ببرید؛ زیرا برای ما بیان شده است: سنگی که از لبهی جهنم در آن افکنده می شود پس از هفتاد سال به قعر آن نمی رسد. به خدا سوگند، جهنم حتماً [از گردنکشان و ستمگران ] لبریز گردد. آیا [شما از این سخن] در شگفتید؟! و حال آن که برای ما گفته شده است: فاصله ی میان ناحیه ای از نواحی بهشت با ناحیه ی دیگر آن، چهل سال است. به یقین روزی فرا خواهد رسید که جهنم از انبوهی دوزخیان لبریز و انباشته گرد. یکی از هفت نفری را که همراه رسول خدا بوده است در خواب دیدم که گفت: زمانی ما برای خوردن، چیزی جز برگ درختان در دسترس نداشتیم و در اثر خوردن برگ درختان آرواره هایمان زخم شده بود و از فرط نبودن تن پوش، عبایی برگرفتم و آن را میان خود و سعد بن مالک تقسیم کردم، نیمه ی آن را من و نیمه ی دیگرش را سعد، تن پوش خود ساختیم. در صورتی که اکنون هر یک از ما فرماندار شهری است.
راستی چه انگیزه و بهایی یاران رسول خدا را این گونه بر بندگی خدا صبور و در تکاپوی رسیدن به رضایتش مشتاق گردانده بود؟! و چه عاملی آنان را با وجود همه ی محرومیت ها و شکنجه هایی که از سوی نزدیکان و خویشاوندان خود با آن روبرو می شدند، چنان بر بندگی خدا ثابت قدم و استوار کرده بود؟! و چه عاملی است که می تواند انسان مسلمان را در هر زمان و مکانی وادار کند تا به خاطر آموزه های دین و رهنمودهای پیامبرش، محمد مصطفی، نهايت تلاش خود را در این راه به کار گیرد و همه ى عمر و سامانش را نیز هزینه ی این راه کند و از بذل جان نیز دریغ نورزد؟!
بدون شك ، بهشت برين، عامل و بهای چنین انگیزه ی والایي است. دنیا با همه ی امکانات ونعمت هایش فقط توشه و مسیر گذری است برای رسیدن به بهشت. خداوند متعال می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّة…» ( در حقیقت، خدا از مؤمنان جان و مالشان را به [بهای]اینکه بهشت برای آنان باشد، خریده است…) [التوبه؛ ۱۱۱]. یاران رسول خدا از همان نخستین روزی که اسلام را شناختند و وابسته و پایبند آموزه هایش شدند، به خوبی فهمیدند که بهای بندگی، بهشت است. آنان این حقیقت را نیز دریافتند که پاداش کردارها، شکیبایی ها، بخشش ها، التزام به اسلام و بندگی خداوند مهربان، دنیا، ثروت، سامان و پست های دنیایی نیست. صحابی بزرگواری چون عبدالله بن رواحه هنگامی که در بیعت عقبه ی دوم به رسول خدا گفت: ای رسول خدا در ارتباط با خود و پروردگارت هر شرطی که می خواهی و دوست داری، برای ما تعیین فرما. رسول خدا فرمود: برای پروردگارم به شرط می گیرم که فقط او را پرستش و بندگی کنید و به او شرک نورزید. برای خودم نیز به شرط میگ یرم که از من محافظت و پاسداری کنید، همان گونه که از جان و سامان خود محافظت و پاسداری می کنید. عبدالله گفت: ای رسول خدا، اگر چنین کردیم پاداش ما چیست؟ رسول خدا فرمود: پاداش شما بهشت است. یاران حاضر گفتند: این سودا به سود رسید و ما هرگز آن را فسخ نخواهیم کرد و فسخش را نیز درخواست نمی کنیم[مسند امام احمد ۴/ ۱۲۰ وتفسیرطبری ۱۴/۴۹۹].
خداوند متعال در بسیاری از آیات و سوره های قرآن کریم درباره ی بهشت سخن فرموده است و بندگانش را به سوی آن ره نموده وتشویق کرده است؛ بهشت را دارالسلام نام نهاده است که در آن خبری از ترس، گرسنگی، محنت، زحمت، سیه روزی و مرگ نیست. آنجا که می فرماید: «وَاللَّهُ يَدْعُوا إِلى دارِ السَّلامِ وَيَهْدِي مَنْ يَشاءُ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ» ( وخدا [شما را] به سرای سلامت فرا می خواند، و هر که را بخواهد به راه راست هدایت می کند )[یونس؛ ۲۵]. رسول خدا نیز مؤمنان را به سوی بهشت فراخوان داده و آنان را ترغیب نموده است و درهمه ی شرایط و تمام رویدادها بهشت را برای یاران وشاگردانش یادآوری می کرد؛ تا به سبب سرگرم شدن به دنیا، آخرت را فراموش نکنند و همواره همت هایشان را بلند دارند و اراده هایشان را برای انجام کردارهای شایسته ای استوار دارند که بندگان را به خدا نزدیک می گرداند. آن حضرت در توصیف بهشت می فرماید: [بناهای آن با] خشتی از طلا وخشتی از نقره و با ملاطی از مشک درست شده است. شنهای آن مروارید ویاقوت است و خاکش زعفران. هر کس به آن در آید از نعمت بهرهمند گردد و بی نیاز، جاودانه شود و بی مرگ، لباسش پوسیده نشود و جوانی اش زوال نپذیرد [صحیح مسند احمد۲/۳۰۵].
در ماه مبارک رمضان خداوند رحمان ما را دعوت می کند تا برای رفتن به سوی بهشت با هم مسابقه دهیم. رسول خدا فرمود: در بهشت دری است که به آن ریّان گفته می شود. از آن در همه ی روزه داران به بهشت در آیند و جز آنان، کسی از آن در وارد نمی شود. ندا در رسد: کجایند روزه داران؟ در پی این ندا روزه داران از آن در وارد بهشت می شوند و هنگامی که آخرین فرد روزه دار [از آن در] وارد شود، ریّان بسته می شود و کسی از آنجا به بهشت در نیاید [صحیح مسلم، ۱۱۵۲].
آری، بهشت خود را برای روزه داران مزین و آراسته می سازد ودرهایش گشوده شود. رسول خدا می فرماید: رمضان فرا رسیده، مبارک ایامی که خدا روزه ی آن را بر شما واجب کرده است. در این ماه درهای بهشت به روی بندگان باز می شود و درهای جهنم بسته شود، شیاطین در طوق و زنجیر بند شوند. شب قدرش از هزار شب بهتر باشد. هر کسی [از خیر و برکات این ماه] بی بهره گردد در حقیقت محروم واقعی است[آلبانی، صحیح الترغیب۹۹۹، صحیح لغیره]. و هم او می فرماید:با فرارسیدن اولین شب ماه مبارک رمضان، شیاطین و جِنیّان متمرِّد و سرکش به بند کشیده شوند، همه ی درهای جهنم بسته شود و حتّی دری باز نمی ماند وهمه ی درهای بهشت گشوده شود و حتّی دری بسته نشود و ندا دهنده ای ندا سر دهد: ای جوینده ی خیر، روی آر و بشتاب و ای خواهنده ی شرّ بس کن وکوتاه بیا. خداوند، هر شب جمعی را از آتش جهنم آزاد و رستگارگرداند[ترمذیّ، ابن ماجه؛ آلبانی آن را حسن دانسته است]. و باز می فرماید: خداوند در هر شبانه روزی، جمعی از بندگانش را از آتش جهنم برهاند و هر یک از آنان را دعایی مستجاب باشد [امام احمد، آلبانی صحیح الجامع؛ ۲۱۶۹].
کردارهایی که در این ماه سبب نزدیکی به بهشت است فراوانند: روزه، نمازشب، تلاوت قرآن، انفاق کردن، افطاری دادن، نیکی درحق خویشاوندان، خوش رفتاری ، حفظ زبان و دیگرکردارها واعمالی که انسان را به سوی بهشتی می کشاند که پهنای آن، به اندازه ی آسمانها و زمین است. ابن قیم می گوید: بهشت آن طوری که خود را برای امت محمد آراسته است، برای هیچ امت دیگری خود را چنان نیاراسته است، اما با وجود این شیدا وعاشقی نمی یابد. پس همان طوری که بهشت خود را برای شما آراسته است شما نیز با کردارهای شایسته، خود را برای آن بیارایید و فضل خداوند را طلب کنید. و ستایش همه، خداوند را سزد که پروردگار جهانیان است.